อุพฺภมาหุ สหสฺสธาติ อุพฺภํ อุจฺจภาวํ อสฺส ปาสาทสฺส สหสฺสธา สหสฺสกณฺฑปฺปมาณํ อาหุ, โส ปน โยชนโต ปญฺจวีสติโยชนปฺปมาโณ โหติฯ เกจิ ปเนตฺถ คาถาสุขตฺถํ ‘‘อาหู’’ติ ทีฆํ กตํ, อหุ อโหสีติ อตฺถํ วทนฺติฯ

สหสฺสกณฺโฑติ สหสฺสภูมิโก, ‘‘สหสฺสขณฺโฑ’’ ติปิ ปาโฐ, โส เอว อตฺโถฯ สตเคณฺฑูติ อเนกสตนิยูหโกฯ ธชาลูติ ตตฺถ ตตฺถ นิยูหสิขราทีสุ ปติฏฺฐปิเตหิ สตฺติธชวีรงฺคธชาทีหิ ธเชหิ สมฺปนฺโนฯ หริตามโยติ จามีกรสุวณฺณมโยฯ เกจิ ปน หริตามโยติ ‘‘หริตมณิปริกฺขโฏ’’ติ วทนฺติฯ คนฺธพฺพาติ นฏาฯ ฉสหสฺสานิ สตฺตธาติ ฉมตฺตานิ คนฺธพฺพสหสฺสานิ สตฺตธา ตสฺส ปาสาทสฺส สตฺตสุ ฐาเนสุ รญฺโญ อภิรมาปนตฺถํ นจฺจิํสูติ อตฺโถฯ เต เอวํ นจฺจนฺตาปิ กิร ราชานํ หาเสตุํ นาสกฺขิํสุฯ อถ สกฺโก เทวราชา เทวนฏํ เปเสตฺวา สมชฺชํ กาเรสิ, ตทา ราชา หสีติฯ

โกฏิคาโม นาม มาปิโตฯ วตฺถูติ ภทฺทชิตฺเถรสฺส วตฺถุฯ ตํ เถรคาถาวณฺณนายํ (เถรคา. อฏฺฐ. ภทฺทชิตฺเถรคาถาวณฺณนาย) วิตฺถารโต อาคตเมวฯ อิตรสฺสาติ นฬการเทวปุตฺตสฺสฯ อานุภาวาติ ปุญฺญานุภาวนิมิตฺตํฯ

ทานวเสน ทตฺวาติ ตํ ปาสาทํ อตฺตโน ปริคฺคหภาววิโยชเนน ทานมุเข นิโยเชตฺวาฯ วิสฺสชฺเชตฺวาติ จิตฺเตเนว ปริจฺจชนวเสน ทตฺวา ปุน ทกฺขิเณยฺยานํ สนฺตกภาวกรเณน นิรเปกฺขปริจฺจาควเสน วิสฺสชฺเชตฺวาฯ เอตฺตเกนาติ ‘‘ภูตปุพฺพํ ภิกฺขเว’’ติ อาทิํ กตฺวา ยาว ‘‘ปพฺพชิสฺสตี’’ติ ปทํ เอตฺตเกน เทสนามคฺเคนฯ

ภิกฺขุโน อายุวณฺณาทิวฑฺฒนกถาวณฺณนา

[110] อิทํ ภิกฺขุโน อายุสฺมินฺติ อายุสฺมิํ สาเธตพฺเพ อิทํ ภิกฺขุโน อิจฺฉิตพฺพํ จิรชีวิตาย เหตุภาวโตติฯ เตนาห ‘‘อิทํ อายุการณ’’นฺติฯ